Triệu chứng bệnh lậu ở miệng và cách điều trị

Bệnh lậu là bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến, nhưng không phải ai cũng biết rằng lậu còn có thể xuất hiện ở miệng. Sự thiếu hiểu biết khiến nhiều trường hợp triệu chứng bệnh lậu ở miệng bị bỏ qua, dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Vậy bệnh lậu miệng có những biểu hiện nào, lây truyền ra sao và điều trị thế nào cho hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Triệu chứng bệnh lậu ở miệng là gì?

Bệnh lậu ở miệng xảy ra khi vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae xâm nhập vào niêm mạc vùng hầu họng qua tiếp xúc trực tiếp – thường là quan hệ tình dục bằng miệng không an toàn. Sau thời gian ủ bệnh khoảng 2–7 ngày, các triệu chứng bắt đầu bộc lộ. Tuy nhiên, do đặc điểm giải phẫu và miễn dịch riêng biệt của khoang miệng, triệu chứng bệnh lậu ở miệng thường kín đáo hơn so với lậu ở bộ phận sinh dục.

Để hiểu rõ hơn, có thể phân tích triệu chứng thành các nhóm sau:

Đau họng âm ỉ, dai dẳng

Đau họng là triệu chứng phổ biến nhất, xảy ra khi vi khuẩn lậu bám vào niêm mạc họng, gây viêm cấp tính:

• Người bệnh cảm giác đau rát nhẹ đến vừa, không dữ dội như viêm họng do liên cầu.
• Đau tăng lên khi nuốt nước bọt, ăn uống, nói chuyện nhiều.
• Tính chất đau âm ỉ, kéo dài ngày qua ngày, không tự thuyên giảm dù nghỉ ngơi.
• Đặc biệt, thuốc kháng sinh thông thường (như amoxicillin) hoặc thuốc ngậm họng ít hiệu quả, do Neisseria gonorrhoeae kháng nhiều loại thuốc.

Cơ chế: Vi khuẩn xâm nhập làm tổn thương lớp biểu mô phủ niêm mạc hầu họng, kích hoạt phản ứng viêm với sự tham gia của bạch cầu đa nhân trung tính (PMN), gây sưng đau và tấy đỏ cục bộ.

Sưng đỏ amidan và thành họng

Quan sát bằng mắt thường hoặc đèn soi họng có thể thấy:

• Amidan sưng to, đỏ, đôi khi có giả mạc trắng mỏng bám trên bề mặt (dễ nhầm với viêm họng mủ).
• Thành sau họng đỏ rực, phù nề nhẹ.
• Niêm mạc vòm miệng mềm và lưỡi gà cũng có thể hơi sưng, mất sự trơn láng bình thường.

Điểm phân biệt quan trọng: viêm họng do lậu thường ít mủ vàng đặc như viêm họng liên cầu, nhưng amidan sưng kéo dài hơn 5–7 ngày không tự lui.

Hơi thở hôi và cảm giác vị kim loại

Một triệu chứng kín đáo khác là:

• Hơi thở có mùi tanh nhẹ, khó chịu, đôi khi được mô tả giống “mùi thịt thối”.
• Cảm giác miệng có vị kim loại, nặng mùi vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.

Cơ chế: Hoại tử nhẹ lớp biểu mô do vi khuẩn tiết enzyme phá hủy mô liên kết, cộng với hoạt động của vi khuẩn kỵ khí thứ phát làm giải phóng các hợp chất sulfur dễ bay hơi, dẫn đến mùi hôi.

Hạch cổ sưng đau

Do vi khuẩn lậu xâm nhập tại niêm mạc miệng họng, hệ thống hạch lympho vùng cổ sẽ phản ứng lại:

• Hạch dưới hàm, hạch cổ trước có thể sưng nhẹ, ấn vào thấy đau âm ỉ.
• Không sưng quá to như trong bệnh lý ác tính (như lymphoma).
• Phản ứng hạch này thường kéo dài song song với đau họng, và có thể mất vài tuần mới xẹp hoàn toàn sau điều trị.

Loét niêm mạc miệng (ít gặp)

Khoảng 5–10% trường hợp bệnh lậu ở miệng có thể gây:

• Vết loét nhỏ, nông, bờ rõ, đáy sạch.
• Thường xuất hiện ở mặt trong má, bờ lưỡi hoặc vòm họng.
• Vết loét ít đau hoặc chỉ đau nhẹ khi ăn uống.
• Dễ nhầm với nhiệt miệng (aphthous ulcer), herpes miệng.

Lý do xuất hiện: Vi khuẩn gây viêm khu trú mạnh tại một số điểm, dẫn tới hoại tử biểu mô khu trú.

Triệu chứng toàn thân (hiếm gặp)

Nếu không điều trị đúng, vi khuẩn có thể đi vào máu, gây:

• Sốt nhẹ dai dẳng (khác với viêm họng do liên cầu thường sốt cao 39–40°C)
• Mệt mỏi, đau cơ nhẹ
• Nổi ban ngoài da (hiếm)

Đây là cảnh báo vi khuẩn đang lan rộng – nguy cơ nhiễm trùng huyết do lậu cầu (disseminated gonococcal infection – DGI), tình trạng rất nguy hiểm.

Triệu chứng bệnh lậu ở miệng rất đa dạng nhưng lại kín đáo. Chính vì triệu chứng mơ hồ, nhiều trường hợp bỏ qua triệu chứng ban đầu, chỉ đi khám khi bệnh đã kéo dài hoặc gây biến chứng.

Việc chủ động tầm soát bệnh sau quan hệ tình dục bằng miệng không an toàn là cực kỳ quan trọng để phát hiện và điều trị bệnh lậu ở giai đoạn sớm, phòng ngừa biến chứng nguy hiểm về sau.

Bệnh lậu miệng lây qua đường nào?

Hiểu rõ bệnh lậu miệng lây qua đường nào giúp chúng ta chủ động phòng tránh.

Con đường lây truyền chủ yếu là quan hệ tình dục bằng miệng với người nhiễm bệnh – bao gồm:

• Oral sex (miệng – cơ quan sinh dục)
• Hôn sâu với người mắc lậu họng (hiếm nhưng có thể xảy ra)

Vi khuẩn lậu tồn tại trong:

• Dịch niệu đạo (ở nam)
• Dịch âm đạo, cổ tử cung (ở nữ)
• Dịch tiết từ các tổn thương lậu miệng

Ngay cả khi đối phương không có triệu chứng rõ ràng, việc tiếp xúc trực tiếp niêm mạc – dịch tiết cũng đủ để vi khuẩn xâm nhập.

Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ gia tăng lây nhiễm gồm:

• Vệ sinh miệng kém (có viêm nướu, nhiệt miệng)
• Tổn thương niêm mạc nhỏ không nhận biết
• Quan hệ với nhiều bạn tình, không sử dụng biện pháp bảo vệ

Chẩn đoán bệnh lậu ở miệng: Không thể dựa vào triệu chứng đơn thuần

Do biểu hiện dễ nhầm lẫn, để chẩn đoán chính xác triệu chứng bệnh lậu ở miệng, bác sĩ cần kết hợp:

• Khám họng bằng đèn soi: tìm mảng trắng bất thường, sưng đỏ amidan, loét niêm mạc
• Lấy dịch họng xét nghiệm:
  • Nhuộm gram: tìm song cầu Gram âm trong bạch cầu
  • Cấy vi khuẩn: môi trường Thayer-Martin
  • PCR: tìm DNA vi khuẩn lậu (độ nhạy cao)

Nếu nghi ngờ, nên làm thêm xét nghiệm lậu và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (HIV, giang mai, chlamydia) vì khả năng đồng nhiễm cao.

Cách điều trị bệnh lậu ở miệng

Điều trị hiệu quả triệu chứng bệnh lậu ở miệng cần dựa trên nguyên tắc diệt tận gốc vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae, ngăn ngừa biến chứng và hạn chế lây lan trong cộng đồng. Không giống như các bệnh viêm họng thông thường, lậu miệng không thể tự khỏi nếu không có can thiệp y tế. Việc tự ý dùng thuốc hoặc điều trị không đủ liều còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc, gây khó khăn cho quá trình điều trị sau này.

Nguyên tắc điều trị bệnh lậu ở miệng

Để kiểm soát triệt để triệu chứng bệnh lậu ở miệng, điều trị cần tuân theo 3 nguyên tắc cơ bản:

1. Sử dụng kháng sinh nhạy cảm đặc hiệu: Tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn tại vị trí niêm mạc miệng – họng và ngăn ngừa lây lan hệ thống.
2. Điều trị đồng thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác: Vì nguy cơ đồng nhiễm chlamydia, HIV hoặc giang mai cao.
3. Điều trị đồng thời cho bạn tình: Đảm bảo tránh lây nhiễm chéo và tái nhiễm sau điều trị.

Phác đồ điều trị khuyến cáo hiện nay

Theo hướng dẫn của CDC Hoa Kỳ và Bộ Y tế Việt Nam, phác đồ điều trị chuẩn cho triệu chứng bệnh lậu ở miệng như sau:

• Ceftriaxone 500 mg tiêm bắp liều duy nhất.
  Nếu bệnh nhân nặng >150kg, có thể tiêm 1g.

Kết hợp với:

• Azithromycin 1g uống liều duy nhất (nếu chưa loại trừ đồng nhiễm chlamydia).

Trong một số trường hợp dị ứng với ceftriaxone, bác sĩ có thể cân nhắc dùng các kháng sinh khác như spectinomycin, tuy nhiên hiệu quả trên lậu họng thấp hơn, vì Neisseria gonorrhoeae ở niêm mạc miệng có đặc điểm sinh học kháng thuốc cao hơn so với tại bộ phận sinh dục.

Lưu ý: Để đạt hiệu quả tối đa khi điều trị triệu chứng bệnh lậu ở miệng, bệnh nhân cần:

• Tiêm/truyền đủ liều theo phác đồ, tuyệt đối không bỏ dở giữa chừng
• Không quan hệ tình dục dưới bất kỳ hình thức nào cho đến khi hoàn thành điều trị và xét nghiệm âm tính
• Tái khám sau 7–14 ngày để đánh giá đáp ứng và làm lại xét nghiệm nếu cần

Các biện pháp hỗ trợ điều trị

Bên cạnh kháng sinh đặc hiệu, để tăng hiệu quả trong điều trị triệu chứng bệnh lậu ở miệng, bác sĩ có thể chỉ định thêm:

• Súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn nhẹ: như chlorhexidine 0.12% giúp giảm viêm, làm sạch bề mặt niêm mạc, hạn chế vi khuẩn thứ phát.
• Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs): khi bệnh nhân có đau họng nhiều.
• Tăng cường miễn dịch tự nhiên: ăn uống đủ chất, nghỉ ngơi, tránh stress để hỗ trợ cơ thể loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn sau điều trị.

Điều trị cho bạn tình

Vì bệnh lậu nói chung, đặc biệt là lậu miệng, rất dễ lây qua tiếp xúc trực tiếp niêm mạc, nên điều trị thành công chỉ đạt được nếu:

• Bạn tình cũng được khám và điều trị đồng thời, kể cả khi không có triệu chứng.
• Thực hiện xét nghiệm sàng lọc thêm HIV, giang mai, chlamydia, viêm gan B và C nếu có nguy cơ.

Không điều trị bạn tình sẽ dẫn đến tái nhiễm liên tục, khiến phác đồ thất bại và nguy cơ kháng kháng sinh tăng cao.

Điều trị triệu chứng bệnh lậu ở miệng không khó nếu được phát hiện sớm và tuân thủ đúng phác đồ kháng sinh đặc hiệu. Ngược lại, chủ quan hoặc điều trị không đủ liều sẽ làm tăng nguy cơ kháng thuốc, biến chứng và lây lan trong cộng đồng.

Ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ như đau họng kéo dài, sưng amidan bất thường sau quan hệ tình dục bằng miệng không bảo vệ, người bệnh cần thăm khám chuyên khoa và xét nghiệm ngay. Điều trị đúng, đủ, phối hợp đồng thời với bạn tình sẽ đảm bảo loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn và ngăn ngừa tái phát lâu dài.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngần ngại để lại phản hồi cho DrKam qua hotline 0917.05.99.33 để được đội ngũ chuyên gia của DrKam tư vấn miễn phí nhé!